Το Σύνταγμα και το αίμα

Του Παντελη Mπουκαλα, Η Καθημερινή, Tρίτη, 9 Δεκεμβρίου 2008

Νοέμβριος 1980. Κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας. Μαζική διαδήλωση. Η εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου, 21 ετών, πέφτει νεκρή, χτυπημένη από τα κλομπ των αστυνομικών, ενώ ο Κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής, 26 ετών, σκοτώνεται από πυροβόλο όπλο. Η υπεσχημένη «εξονυχιστική έρευνα» και η «παραδειγματική τιμωρία των ενόχων» έμειναν λόγος κενός. Κανένας ένοχος δεν βρέθηκε, για να δοθεί έτσι το σήμα ατιμωρησίας προς τις δυνάμεις ασφαλείας. Εκτοτε, κάποιοι, φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί ζουν με το βάρος δύο αδικοχαμένων ψυχών· αλλά στη δική τους ψυχή δεν πρέπει να ήταν ιδιαίτερα μεγάλο το βάρος αυτό.

Νοέμβριος 1985. Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Εξάρχεια. Ο αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας σκοτώνει τον μαθητή Μιχάλη Καλτεζά· η σφαίρα βρίσκει τον δεκαπεντάχρονο στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Ο υπερυπουργός Μένιος Κουτσόγιωργας παραιτείται «για λόγους ευθιξίας», αλλά η παραίτησή του δεν γίνεται αποδεκτή από τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου· η ευθιξία πάντως ή υπάρχει ή δεν υπάρχει, δεν υπακούει σε κανένα νόμο σχετικότητας, δεν εξαρτάται από τη βούληση κανενός ανωτέρου. Ο Μελίστας καταδικάζεται πρωτοδίκως σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή και στο εφετείο αθωώνεται. Το σήμα ατιμωρησίας ξαναδίνεται.

Δεκέμβριος 2008. Εξάρχεια. Ενας ειδικός φρουρός, που οι συνάδελφοί του τον αποκαλούν «Ράμπο», σκοτώνει τον μαθητή Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο· η σφαίρα βρίσκει τον δεκαπεντάχρονο στο στήθος. Οι δεκάδες αυθόρμητες μαρτυρίες, στην τηλεόραση και στο Διαδίκτυο δεν επιτρέπουν στις δυνάμεις ασφαλείας να προωθήσουν το απαλλακτικό σενάριο του «αστυνομικού εν αμύνη» και του «βρασμού ψυχής». Οι αυτόπτες βεβαιώνουν ότι ο αστυνομικός εκτέλεσε εν ψυχρώ το παλικαράκι ύστερα από ασήμαντο φραστικό επεισόδιο και αμέσως έπειτα αποχώρησε μαζί με τον συνάδελφό του, αφήνοντάς το να ξεψυχάει. Ο υπερυπουργός Π. Παυλόπουλος και ο υφυπουργός Π. Χηνοφώτης υποβάλλουν την παραίτησή τους «για λόγους ευθιξίας». Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής δεν αποδέχεται την παραίτησή τους· η ευθιξία ωστόσο υπάρχει ή δεν υπάρχει, δεν υπακούει σε κανέναν νόμο σχετικότητας.

Συγκλονισμένοι οι μαθητές από τον φόνο του αδελφού τους διαδηλώνουν την οργή τους. Με την πικρή γνώση ότι η φωνή τους δεν θα ακουστεί, καταθέτουν στον Αγνωστο Στρατιώτη λουλούδια και βιβλία, Αρχαία, Λογοτεχνία, Μαθηματικά, όσα διαβάζει ένα παιδί. Ανάμεσα στα βιβλία ίσως διακρίνουμε κι ένα αντίτυπο του Συντάγματος, με υπογραμμισμένα δύο σημεία: Αρθρο 2.1: «Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Αρθρο 5.2. «Ολοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους». Αυτό το «όλοι» το έχουν διπλά υπογραμμίσει οι μαθητές. Με αίμα.

Πριν από 23 χρόνια έπεφτε νεκρός ένας άλλος μαθητής

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΛΤΕΖΑΣ

Πριν από 23 χρόνια, ανήμερα του εορτασμού της 12ης επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ένας άλλος μαθητής έπεφτε νεκρός, στην ίδια περιοχή, από σφαίρα περιστρόφου ενός αστυνομικού.

Θύμα ήταν ο 16χρονος Μιχάλης Κ. Καλτεζάς και δράστης ο νεαρός -27 χρόνων τότε- αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας, ο οποίος 4,5 χρόνια αργότερα, στις 26 Ιανουαρίου 1990, αθωωνόταν από το Μεικτό Ορκωτό Εφετείο, αφού κρίθηκε, κατά πλειοψηφία, ότι βρισκόταν «εν βρασμώ ψυχικής ορμής» και «σε κατάσταση άμυνας», με αποτέλεσμα να αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της πράξης.

Η δικαστική απόφαση όσο και ο θάνατος του 16χρονου μαθητή το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου 1985 είχαν οδηγήσει στην πρόκληση έντονων διαμαρτυριών, που συνοδεύτηκαν με εκτεταμένα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και στη Θεσσαλονίκη.

Οπως έγραφε στις 18 Νοεμβρίου 1985 το «Εθνος», τα επεισόδια είχαν ξεκινήσει από την ώρα της μεγάλης πορείας στην πρεσβεία των ΗΠΑ, καθώς ομάδες ατόμων «ξεφεύγοντας» από την πορεία προκάλεσαν φθορές στα γραφεία αεροπορικής εταιρείας της Νοτίου Αφρικής και σε καφετέρια του ξενοδοχείου «Χίλτον».

Ωστόσο, μέχρι το βράδυ δεν είχαν αναφερθεί τραυματισμοί ή συλλήψεις και γύρω στις 10 το βράδυ ομάδες διαφόρων ατόμων κατευθύνθηκαν προς την Πλατεία Εξαρχείων δίνοντας την εικόνα ότι θα διαλυθούν.

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα μια ομάδα περίπου 30 ατόμων επιτέθηκε με βόμβες μολότοφ σε λεωφορείο-κλούβα της Αστυνομίας, που βρισκόταν σταθμευμένο στην οδό Στουρνάρη.

Μέσα σε αυτό, όπως προέκυψε στη διάρκεια της δίκης, βρισκόταν μόνο ο Μελίστας και ακόμα ένας συνάδελφός του. Ο πρώτος από την πρώτη στιγμή ισχυριζόταν πως πυροβόλησε για εκφοβισμό προκειμένου να τραπούν σε φυγή τα άγνωστα άτομα και να μπορέσουν να βγουν από το λεωφορείο.

Μία σφαίρα βρήκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού τον αδικοχαμένο 16χρονο μαθητή, ο οποίος όπως φαίνεται προσπαθούσε να απομακρυνθεί από εκείνο το σημείο.

Την ίδια ημέρα ο υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Μένιος Κουτσόγιωργας και ο αναπληρωτής του Θανάσης Τσούρας είχαν υποβάλει αμέσως τις παραιτήσεις τους για λόγους προσωπικής και πολιτικής ευθιξίας στον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος δεν τις έκανε αποδεκτές.

Παράλληλα τέθηκε σε διαθεσιμότητα όλη η τότε ηγεσία της Ελληνικής Αστυνομίας. Ο Αθανάσιος Μελίστας σε πρώτο βαθμό είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 2,5 ετών με αναστολή και στη συνέχεια όπως προαναφέρθηκε απαλλάχτηκε της κατηγορίας.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΑΛΑΓΚΟΝΙΑΡΗΣ, ΕΘΝΟΣ, 08/12/2008